Aste honetan Donostian ikus daitekeen zine-ziklo bat. Autore angloa da (Vincent Sherman), baina filmak gaztelaniaz emango dituzte salbu eta bat, ingelesez: gaztelaniazko azpitituluekin, hori bai. Normala da egoera hau 2013. urtean, herrialde ofizialki elebidun batean? Ez. Bada garaia norbait saia dadin herrialde elebidunetan egiten den metodoarekin: atzerriko zinea bertsio originalean, azpititulu bikoitzak, bi hizkuntzatan.
Hori da egiten dena Bruselan (hiriburu ofizialki elebiduna Belgikan, Wallonia eta Flandria elebakarrak baitira), Israelen (hebrairaz eta arabieraz), Estonian edo Letonian (txio truke batzuetatik zuzen gogoratzen bagara). Nonbait Finlandian suedieraz mintzo diren eskualdeetan ere bai. Pantaila gehiago jaten dute hizkiek halako proiekzioetan, baina zine-zaletasuna herrialde horietan beste toki batzuetan baino txikiagoa den susmatzeko ez dago motiborik. Hizkuntzen ezagupenean (bereziki ingelesarekin) aurrera egiteko balio diela dudarik ez, ordea.
Herrialde horietan, azpititulu bikoitzak areto komertzialetako araua dira. Euskal Herrian, areto komertzialetan, batetik, bikoizketa da nagusi, eta azpitituluak egoten direnean, gaztelaniaz izaten dira. Tira, merkatu pribatua da eta elebidunen eskubide linguistikoak merkatura zabaltzeko hemengo administrazioen borondatean ezin da konfiantza asko eduki. Baina bestelakoa izan beharko litzateke egoera ofizialki babestutako edo zuzenean administrazioak antolatutako zine emanaldi edo zikloetan. Hor ez dago ez merkatuaren aitzakiarik ez besterik: gaztelania hobesten bada, euskara baztertzea dakar horrek. Horixe da Donostiako Koldo Mitxelenako zikloaren kasua: erakunde publiko batek antolatu du, Gipuzkoako Foru Aldundiak azken batean.
Azpititulu bikoitzen soluzio honek ez du gaztelania baztertzen: berdintasuna irakurketarako. Inoiz egin da hau Euskal Herrian? Uste dugu ezetz. Norbait hasi beharko litzateke. Eta helburua, epe labur edo ertainera, politika hau diru publikoz babestutako zinemaldietara eramatea izango litzateke: ez euskara emanaldi bakan batzuetarako gorde Donostiako Zinemaldian, baizik eta sistematikoki film guztietarako egin azpititulu bikoitzak. Berdintasuneko posizio bat da hori. Eta inbertsioen aldetik, azpitituluen itzulpena ez da langintza zail bat.
Bide batez, euskarazko azpitituluen ondarea ere osatzen joango zen, eta erakunde publikoen kasuan, logikoa dirudi Filmazpit ekimena bultzatzen inbertitu bada, gune hori azpititulu gehiagorekin hornitzen joatea. Filmoteka unibertsal historikoa, pittinka, euskaraz osatua eduki ahal izan dezagun.